paramparça aşklar ve köpekler / amores perros

hayır, Iñárritu’nun bu harika filmi hakkında konuşmayacağım. maalesef filmi hatırlamıyorum. dile kolay 21 sene önce izlemişim. yeniden izlemek lazım. bir sürü filmi yeniden izlemeliyim hatta, beni vuran bir sürü sahne artık “canlı” bir şekilde hafızamda yer almıyor. şimdi izlesem gene beni vurur mu o çok bayıldığım filmler?

bazı başlıkları ve isimleri hep çok sevdim: film isimleri, müzik grubu isimleri, şiir ya da roman başlıkları… paramparça aşklar ve köpekleri de bugün o yüzden seçtim.

benim bir köpeğim var: adı Roma. bir zamanlar Roma’da evlenmiştim ve eski eşime bir çocuk gibi köpek almayı tutturduğumda ve ona isim bulmaya çalışırken bu ismi önermişti, bayılmıştım. Roma maskülen bir isim olsa da, benim Roma’m dişi ve kendisi bir golden retriever.

çöpe atılmış bir köpekti Roma. o zamanki sahibi “yavru” hastalığı çıkınca onu bir veterinere götürmüş, çıkışta da yakındaki çöp alanına terk etmiş. veteriner de yavruyu görünce tanımış ve kliniğine almış. bana da haberi gelmişti ortak bir tanıdık ile. “ne olur gidelim” diye sevgili eski eşimin başını yemiştim. tanrım aynı filmlerdeki gibiydi.

klinikten içeri girer girmez kucağıma atlamış ve beni yalamaya başlamıştı. tabii ki anında sahiplenmiştik. dönüşte arabanın arka koltuğuna “sırasıyla” kusmuş, çişini ve kakasını yapmıştı. (anne olduğum için kaka - çiş gibi kelimeleri çok rahat kullanırım sevgili okuyan!) oh la la! dakika bir gol 5! ben tabii ki çığlık çığlığa… zaten kokuya hassasımdır ve düzene, temizliğe düşkünümdür. neye “evet” demiştim ben?

şimdi bakıyorum da, hayatımın en önemli deneyimlerinden birine “evet” dememin üzerinden nerdeyse 15 sene geçmiş olması beni hâlâ çok şaşırtıyor. bu sabah uyandığımda ayak ucumdan bana bakıyordu, her sabah olduğu gibi. yanına uzandım, kokusunu içime çektim, sarıldım. sanırım hayatımdaki en büyük başarım Roma ile her gün mutlaka kaliteli vakit geçirmem olabilir. onun varlığına şükretmediğim bir günüm bile olmadı. oğlum aramıza katıldığında da böyleydi, boşanırken de, hayatımı tekrar tekrar yeniden kurarken de. biliyorum çok zamanı kalmadı, bir yandan her gün bunu düşünmek kalbimi acıtıyor, sonra ise hep yaptığımı yapıyorum: kaçınılmaz varsa işin içinde, o gün gelene kadar tadını çıkar, elinden gelenin en iyisini yap!

itiraf ediyorum: köpek bakmak benim için çocuk büyütmekten daha zordu. ilk iki sene sevgili Roma’cım kesinlikle tuvalet eğitimini içselleştiremedi. o zamanlar oturduğumuz evi itina ile yedi; duvarları, masa ayaklarını, büfeyi, su pompası ucunu ve daha neleri neleri… halimiz (traji)komikti. bir yandan o kadar tatlıydı ki: bir an cinnet geçiriyor, sonraki an ise mutluluktan ağlayabiliyordum. kendisi konuşamayan ve aslen hiç büyümeyen bir bebek, sadece “an”da yaşıyor. ne olursa olsun, seni dönerek kapıda karşılıyor, senin varlığından daima mutlu oluyor ve keyif alıyor. mesela biz ebeveylerimiz ya da çocuklarımızla ilgili çelişkili duygular hissedebiliriz zaman zaman ve bu gayet normaldir. Roma’da böyle bir çelişki yok, varsa da bana hiç belli etmedi:)

iki yaşına girdiğinde birden duruldu Roma. bir günde! “şak” diye tuvalet eğitimini uygulamaya başladı, kırlent fermuarları hariç (bence gayet makul!) eşyaları yemeyi bıraktı. böylece yürürken ona eğitim vermeye başlayabildim. yanımdan yürümesi, beni beklemesi, çekiştirmemesi… hepsi oldu. mucize gibiydi. oğlumun beni pek de zorlamayan iki yaş sendromu, bence hayatın bana cilvesiydi. zira ben köpeğimle her türlü sendromu gani gani yaşamıştım. açıkçası Roma’nın ilk iki senesinden sonra, oğlumun doğumu da, sonrası da epey rahattı. köpeğim beni öyle şeylere alıştırmıştı ki, oğlumun gelişimi ya da yaptıkları çerezdi. onlar arasında oluşan o bambaşka “bağ”… Roma neden o kafaya girdi, ya da nasıl oldu bilmiyorum ama oğlumun hep “koruyucusu” oldu. bebekken hep başındaydı, özellikle o uyurken. peşinde hiç ayrılmadı. oğlumun kuyruk çekmesine, suratını mıncıklamasına bir kez bile itiraz etmedi. onun merhameti ve paylaşımcı doğası bence hep Roma sayesinde daha da pekişti. Roma oğlumun elinden yemeğini daima kaptı, oyuncaklarını hep çekiştirdi. oğlum sinirlenmek kadar bu duruma gülmenin de bir seçenek olduğunu ve paylaşmayı öğrendi.

benim için en komik anı; oğlumun kendi kendine yemeye başlamasından sonra gittiğimiz ilk restaurant deneyimi! evde mama koltuğunda döke saça yiyordu ve tabii ki Roma yere dökülen her şeyi silip süpürüyordu. oysa restoranda Roma yoktu ve ben yerleri görünce şok olup utanmıştım. her annenin en büyük yardımcısı ıslak mendille yere çöküp yerleri temizlediğim o sahneyi dün gibi hatırlıyorum.

Roma 15 sene sonra hâlâ biz yere bir şey döker miyiz diye bekler, umudunu hiç kaybetmedi. bir canlıya sahiplik hissetmeden “eşlik” etmeyi ben onunla öğrendim. dilimizde hep sahiplik geçer, ama ben onun sahibi hiç olmadım. o benim hayatıma bir hediyeydi, ben de ona elimden gelen en iyi şekilde eşlik etmeye çalıştım. yukarıda bahsettim; ben kokuya çok hassasımdır, midem kolayca bulanır ama Roma çok tuhaftır ki keskin kokmaz. evde köpek olduğunu anlayamazsınız. benim büyük şansım.

daha ne kadar bizimle bilmiyorum, merdivenlerden çıkarken zorlanıyor, bedeninde yaralar oluşuyor ve gözlerinde katarakt var. görenler hep “çok iyi bakılmış” diyor, hoşuma gidiyor. evet, iyi baktım. elimden geleni yaptığımı bilmek ve emeğime sahip çıkmak huzurlu hissettiriyor. hepsi bilinçli idi. kızdıysam kızdım, ağladıysam ağladım ama sevgim ve ilgim hiç eksilmedi. çok şey öğrendim, hâlâ bile yaş almış zarafetinden öğreniyorum.

bir de şimdi evde ikinci bir köpek var: annemlerin köpeği Pako! o da başka bir dünya, onu da başka zaman anlatırım.

peki paramparça aşklar nerede? bu sabah Roma’ya sokulurken eski ilişkilerimi, evliliğimi, aşkı ve sevgiyi düşündüm. daha doğrusu düşünceler birden bire akmaya başladı. biriyle yeniden bir bağ kurabilecek miyim, açıkçası bilmiyorum. ben; ihtiyaçlarım, iletişim şeklim, hayata bakışım, haz ve tatmin ile olan ilişkim o kadar değişti ki, sanki şu an bir “sıfır” noktasındayım. mesela Roma’ya sokulurken, bir insana da böyle sokulabilir miyim bilemiyorum. bir zamanların paramparça aşklarında elbet sokulduğum olmuştur, ama şu anki kendime yakınlığım ve kendimi bilme halim o kadar farklı ki, sanki geçmiş hiç yaşanmadı. paramparça aşklar ve sevgililer zihnimde, kalbimde ve bedenimde artık paramparça değiller. huzurlu huzurlu olmaları gereken yerde mutlu mesut yaşıyorlar.

şimdi başka ihtimaller, bilinmeyenin sürprizleri uzanıyor önümde. ve ben Roma’ya bakıyorum dikkatli dikkatli. her seferinde ilk kez görüyormuşum gibi, oğluma da aynı şekilde baktığımı fark ediyorum. acaba diyorum içimden, kim bilir daha neler yaşayacağım?

bu da bugünün parçası olsun… gülin kılıçay a.k.a gülinler’in sesi şahane değil mi? ben üzülmüyorum, bilakis heyecanlanıyorum ama üzüleni de anlıyorum…

—

no, I won't talk about Iñárritu's fantastic film. unfortunately, I don't remember the film. it's hard to believe it's been 21 years since I watched it. I should watch it again. In fact, I should rewatch a lot of films; many scenes that struck me don't exist vividly in my memory anymore. would they still strike me if I watched them again, those films I adored so much?

I've always loved some titles and names: movie titles, band names, poetry or novel headings… that's why I chose “amores perros” as today’s subject.

I have a dog: her name is Roma. once upon a time, I got married in Rome, and when I insisted on getting a dog like a child and tried to come up with a name for her, my ex-husband suggested this name, and I loved it. although Roma is a masculine name, my Roma is female and a golden retriever.

Roma was a discarded dog. her former owner took her to a vet when she got sick with "puppy" disease, then abandoned her in a nearby landfill after the treatment. the vet recognized the puppy and took her into the clinic. I got the news from a mutual acquaintance. “let's go, please," I begged my beloved ex-husband. my God, it was just like in the movies.

as soon as we entered the clinic, she jumped into my lap and started licking me. of course, we instantly adopted her. on the way back, she vomited, peed, and pooped "in order" on the back seat of the car. (since I'm also a mother, I use words like poop and pee very comfortably, dear reader!) oh la la! naturally, I was screaming. I'm very sensitive to smells and I'm obsessed with order and cleanliness. what did I say "yes" to?

now, as I look back, it still surprises me that it's been almost 15 years since I said "yes" to one of the most important experiences of my life. she was looking at me from the foot of my bed when I woke up this morning, as she does every morning. I reached out to her, took in her scent, and hugged her. I guess my biggest achievement in life could be spending quality time with Roma every day. there hasn't been a day when I haven't been grateful for her presence. it was the same when my son joined us, when I got divorced, when I rebuilt my life over and over again. I know there isn't much time left, and on one hand, thinking about it every day breaks my heart, but then I do what I always do: if the inevitable is involved, enjoy until that day comes, do your best!

I confess: taking care of a dog was harder for me than raising a child. in the first two years, my dear Roma definitely couldn't get toilet training. she meticulously ate our house; the walls, table legs, buffet, water pump tip, and whatnot... our situation was (tragi)comic. on the one hand, she was so sweet that I could go crazy one moment and cry with happiness the next. she's a baby who can't speak and never grows up, she only lives in the "moment." regardless of what happens, she always greets you by turning around, always happy and enjoying your presence. for example, we as parents may sometimes feel conflicting emotions about our parents or children, and that's perfectly normal. there's no such conflict with Roma, or if there is, she never showed it to me :)

Roma suddenly calmed down when she turned two. in one day! she started toilet training "poof," stopped eating things except cushion zippers (which I think is quite reasonable!). so I could start training her to walk beside me. walking beside me, waiting for me, not pulling... it all happened. it was like a miracle. my son's not very demanding terrible twos, I think, was life's way of teasing me. because I had experienced all sorts of syndromes with my dog. frankly, after Roma's first two years, my son's birth and thereafter were quite easy. my dog had accustomed me to such things that my son's development or what he did was peanuts. and the special "bond" that formed between them... I don't know why Roma got into that mindset or how it happened, but she was my son's "guardian." she was always by his side, especially when he was sleeping. she never left his side, never objected when he pulled her tail or pinched her face. I think his mercy and sharing nature were strengthened even more thanks to Roma. Roma always snatched her food from my son's hand, always tugged at his toys. my son learned that getting angry and laughing at this situation were both options, and he learned to share.

the funniest memory for me was our first restaurant experience after my son started eating on his own! he used to messily eat in his high chair at home, and of course, Roma would sweep up anything that fell on the floor. but in the restaurant, Roma wasn't there, and I was shocked and embarrassed when I saw the floors. I still remember vividly bending down with a wet wipe, cleaning the floors.

even 15 years later, Roma still waits to see if we'll drop something on the floor, never losing hope. I learned to "accompany" someone without feeling ownership. ownership is always mentioned in our language, but I never owned her. she was a gift to my life, and I tried to accompany her in the best way possible. I mentioned above; I'm very sensitive to smell, my stomach easily churns, but oddly enough, Roma doesn't smell strong. you wouldn't know there's a dog at home. I'm very lucky.

I don't know how much longer she'll be with us, she struggles going up the stairs, she gets wounds on her body, and she has cataracts in her eyes. people always say, “she's been taken care of very well," and I like that. yes, I took good care of her. it feels good to know that I did my best and to take pride in my efforts. it was all conscious. if I was angry, I was angry, if I cried, I cried, but my love and attention never wavered. I've learned a lot, and I'm still learning from her aging grace.

and now, there's a second dog at home: my parents' dog, Pako! he's a different world, I'll tell you about him another time.

so, where are the shattered loves (amores)? this morning, while cuddling Roma, I thought about my past relationships, marriage, love, and affection. Or rather, thoughts suddenly started flowing. can I build a connection with someone again? honestly, I don't know. my needs, my way of communicating, my perspective on life, my relationship with pleasure and satisfaction have changed so much that it feels like I'm at a "zero" point right now. for example, while cuddling Roma, I wonder if I can cuddle a person like this. I must have cuddled in the shattered loves of the past, but my current self-awareness and self-understanding are so different that it feels like the past never happened. shattered loves and lovers are no longer shattered in my mind, heart, and body. they live happily where they should be peaceful.

now, there are other possibilities, surprises of the unknown stretching before me. and I look at Roma carefully. I realize every time as if I'm seeing her for the first time, and I notice that I look at my son the same way. and I wonder, who knows what else I'll experience?

Let this be song of today... Isn't Gulin Kilicay aka Guliner's voice great? I'm not sad, on the contrary, I'm excited, but I understand those who are sad...