temizlik, dönüşüm, duvar / cleaning, transformation, wall

sabahın köründe temizlik yaptım. temizlik hayat gibi. “mükemmel” bir temizlik yok. asla bütün pisliği, tozu yok edemiyorsun. hatta yeni bir yere henüz geçmişken, ardında bıraktığın yerde yeni bir tozlaşma başladığını biliyorsun. seni devam ettiren, temizlediğin yeri bir önceki andan daha iyi bir hale getirmiş olduğun. bu kadar. yarın ya da öbürsü gün, hadi diyelim bir hafta sonra gene temizleyeceksin. bu böyle gidecek. elinden geleni yapmaya hep devam edeceksin. yaşadığın sürece. temizlemeden olmaz. en afilli tadilatı da yaptırsan, çok güzel bir yuvan da olsa, nerde ne şekilde yaşadığından bağımsız temizlik hep olacak. hayat da böyle bir şey.

elektrik süpürgemi boşalttım, tozunu aldım. toz bezlerimi yıkadım. ev mis gibi kokuyor. şimdilik.

temizlik yaparken aklıma tez filmi geldi. beyin tam bir muamma. hangi bağlantıdan bu filmi çağırdı, henüz en ufak bir fikrim yok. yazdıkça çıkar. alejandro amenabar’ın 1996 yapımı, gerilim filmi. istanbul film festivalinde izlemiştim. senesini hatırlamıyorum, galiba en çok filme gittiğim festival yılıydı. 2002 imiş, şimdi baktım. o yıl 6 seansın hepsine birden gittiğim bir günüm vardı ve şansıma hepsi birbirinden iyi filmler çıkmıştı. o gün izlemiş olabilirim. film defterim vardı, çıktıktan sonra diğer seansa girmeden düşündüklerimi harıl harıl yazardım. keşke saklasaymışım. canım beyoğlu. festival öncesi ön bilet satışında, sinemaya göre “sıra ve koltuk numarası” notu düşerdim. her seferinde istediğim koltuk gelirdi. her sinemanın farklı bir sırası iyiydi.

peki, tez filmi ne alâka? aslında filmi çok hatırlamıyorum ama gözümün önüne tek bir sahnesi geliyor: üniversitede yan yana geçen iki öğrenci; biri klasik müzik dinlerken, diğeri death metal (death metal ile metalin farkını biliyor muyum acaba?) dinliyor ve yan yana geçme anında müzik birinden diğerine aniden değişiyor. irkiliyorsun. klasiğin yumuşaklığından death metalin yüksek hırçınlığına bir sıçrama. müthiş bir “karşılaşma”. sinemanın büyüsü. bunu seyirciye yansıtabilmek. sarsmak.

karşılaşmalar. daha doğrusu “bazı” karşılaşmalar böyledir. sen fonda bir şey dinlerken, geçmişinle bugününle bir karakterken, karşılaştığın kişinin fonu, hikâyesi, nüvesi bambaşkadır, hatta belki tam zıttındır. iki farklı yapı. iki farklı gerçeklik. aklıma jung’un sözleri geliyor: iki kişinin karşılaşması iki kimyasal maddenin tepkimesine benzer, eğer herhangi bir tepkime varsa ikisi birden dönüşüm geçirir. bunu da ben ekleyeyim: kontrol edemezsin, engelleyemezsin ve hatta yönetemezsin.

dönüşüme izin vermek. seni çaktırmadan yoğurması. iş işten geçmiştir. yoğrulacaksın. olması gereken olacaktır. sancılı mı yoksa tatlı bir meltem esintisi gibi mi olacak, sen karar vereceksin. ama karar verebileceğini bilmek de, o karara uymak da göründüğü gibi basit değildir. çünkü dönüşüm yüzleşme ister. dürüstlük talep eder. soyun der. oysa senin duvarın vardır. nasıl bir duvardır bu? duvarı keşfetmek. tuğla mı, beton mu, aradaki harç nasıl? kaç yıllık? neden var? hepsi sana özgüdür.

tepkimenin şiddetine göre şekillenir aslında her şey. sende uyandırdığı arzu baş roldedir. arzuya teslim olmak ya da olmamak.

temizlik de bir “dönüşüm” işi özünde, galiba zihnim buradan bir bağlantı kurdu. “sen de dönüşüyorsun” demek istedi. biliyorum, farkındayım. izin vermeye çalışıyorum. her gün birbirinden farklı. yüksek ve alçak. değişiyor.

geçen gün bir danışanım durgun ve üzgün olduğumu söyledi. çok iyi sakladığımı düşünüyordum halbuki. konsantrasyonum her zamanki gibiydi bence. birinin seni görmesi her zaman seni çözüyor. aramızdaki bağa ve bunu dile getirebilmesine çok sevindim bir yandan, konuyu incelikli bir dönüşle yeniden ona çevirdim. seans sonrası bir süre yerimden kıpırdayamadım.

evet, dönüşüyorum. elimde değil. duvar değişiyor. içimin duvarı. zira arzu büyük. son yazılarımda bahsettiğim canım murakami’nin son kitabı şehir ve belirsiz duvarları da dönüşümle (eşzamanlılık. şaşırdık mı?) ilgiliydi. içimizdeki, bizden bağımsız ve her an değişen şehir ve duvarlarını anlatıyordu. kitabın son satırında, kahramanın seçtiği yeni bir yol vardı, aynı anda ben de seçtim. nasıl olacak bilmiyorum, hiç bir fikrim yok. sadece seçmem gerektiğini biliyorum. başka bir şansım yokmuş gibi. çünkü kalpten geldi çağrı. kalbe karşı gelinmez.

kitabı bitirince murakami’ye mektup yazdım. mektuplarım meşhurdur. bana meşhur tabii ki. ilk mektubumu saddam’a yazmıştım, körfez savaşı sırasında. 1991. sonra sezen aksu’ya yazdığım bir tane vardı; uzay heparı ve onno tunç’un ölümleri ardından. okumuş mudur acaba, çünkü ulaştırdığımı hatırlıyorum. 1996. bak şimdi de aklıma bu parça düştü. hemen iliştirivereyim, pek severim.

çalmaya başlayınca hemen ağlamaya başlıyorum, mazur görün lütfen. burada küçük bir ara vereyim.

—

bu parçayı söylemeden olmazdı. ıslak ıslak. sabah sabah. neyse 1999’da köprüdeki kız filmine aşık olunca, onun baş kahramanı gabor’a da iki sene mektup yazmışlığım var. aynı yıl hastalanan babaanneme yazdığım ve yastık kılıfında ölene kadar duran mektubum var bir de. sonra uzun bir ara. 36-38 yaşlarım arasında da yazdığım son mektuplar var. hiç olmayan birine yazdığım.

son mektubumu da işte bir kaç gece önce yazdım. murakami’ye teşekkür ettim. ingiltere’deki yayıncısına gönderdim e-posta ile, ama gerçek bir mektup olarak göndermem gerekiyormuş. japonya’daki yayıncısını buldum, göndereceğim bu aralar. belki ulaşır, belli mi olur. yazdıklarının dönüşümüme katkısını bilmesini istiyorum. ben olsam duymak isterdim. insan mutlu olur.

ev şu an temiz. saat daha sabahın 10’u. tüm gün bitmiş gibi. içimde duvarın yıkılma sesleri. gümbür gümbür değil. gümbür gümbür olmasını istemezdim zaten. usul usul, sakin, sessiz olması daha çok hoşuma gidiyor. acelem yok zaten.

bugün de böyle.

fotoğraf: tez filminden bir kare.

—

I cleaned early in the morning. cleaning is like life. there is no such thing as a “perfect” cleaning. you can never completely eliminate all the dirt and dust. even when you’ve just moved to a new place, you know that dust is already starting to accumulate in the place you left behind. what keeps you going is the fact that you’ve made the place you cleaned better than it was before. that’s it. tomorrow, or the day after, or let’s say a week from now, you’ll clean again. this is how it will go. you will keep doing your best. as long as you live. cleaning is inevitable. even if you have the most luxurious renovation done, even if you have a beautiful home, cleaning will always be there, regardless of where or how you live. life is like that too.

I emptied my vacuum cleaner, collected the dust. I washed my dust cloths. the house smells wonderful. for now.

while cleaning, the film “thesis” came to mind. the brain is a complete mystery. I have no idea what connection brought this film to mind. it will come out as I write. alejandro amenabar's 1996 thriller. I saw it at the Istanbul Film Festival. I don't remember the year, but I think it was the year I went to the most films at the festival. it was 2002, just checked. that year, there was a day when I went to all six screenings, and luckily, they were all great films. I might have watched it that day. I had a film notebook, and after each screening, I would rush to write down my thoughts before the next one started. I wish I had kept it. before the festival, during the pre-sale of tickets, I would note down the “row and seat number” according to the cinema. every time, I got the seat I wanted. it was good that each cinema had a different seating arrangement.

so, what does this film have to do with it? actually, I don't remember the film very well, but one scene comes to mind: two students walking side by side at university; one is listening to classical music, the other to death metal (do I even know the difference between death metal and metal?), and as they pass each other, the music suddenly changes from one to the other. it was unsettling. a leap from the softness of classical music to the raw intensity of death metal. a remarkable “encounter.” the magic of cinema. conveying that to the audience. shaking them up.

encounters. or rather, “some” encounters are like this. while you are listening to something in the background, being a character from your past and present, the background, story, and essence of the person you encounter is completely different, perhaps even the opposite. two different structures. two different realities. jung's words come to mind: the encounter between two people is like the reaction between two chemical substances; if there is any reaction, both undergo a transformation. I'll add this: you can't control it, you can't prevent it, and you can't even manage it.

allowing transformation. letting it mold you without you noticing. it's too late. you will be molded. what is meant to be will be. whether it will be painful or like a gentle breeze, you will decide. but knowing that you can decide, and adhering to that decision, is not as simple as it seems. because transformation requires confrontation. it demands honesty. it asks you to strip down. yet you have a wall. what kind of wall is it? discover the wall. is it brick, concrete, what is the mortar like? how old is it? why is it there? all of this is unique to you.

everything is shaped by the intensity of your reaction. the desire it awakens in you is the main role. to surrender to desire or not.

cleaning is also a “transformation” task at its core, and I think my mind made a connection from there. it wanted to say, “you are also transforming.” I know, I am aware. I am trying to allow it. every day is different. highs and lows. it is changing.

the other day, a client told me I seemed stagnant and sad. I thought I was hiding it well. my concentration was the same as always, I thought. when someone sees you, it always reveals you. on the one hand, I was very happy about the connection between us and that she could put it into words, but I delicately turned the conversation back to her. after the session, I couldn't move from my seat for a while.

yes, I am transforming. I can't help it. the wall is changing. the wall inside me. because the desire is great. the last book by my dear Murakami, which I mentioned in my recent writings, was also about transformation (synchronicity. are we surprised?). it described the city and its walls within us, independent of us and constantly changing. in the final lines of the book, the protagonist chose a new path, and at the same time, I chose it too. I don’t know how it will be; I have no idea. I only know that I must choose. as if I had no other option. because the call came from the heart. one cannot defy the heart.

when I finished the book, I wrote a letter to murakami. my letters are famous. famous to me, of course. I wrote my first letter to saddam during the gulf war. 1991. then there was one I wrote to sezen aksu after the deaths of uzay heparı and onno tunç (two famous turkish song writers). I wonder if she read it, because I remember sending it. 1996.

when I fell in love with the movie “the girl on the bridge” in 1999, I wrote letters to its main character, gabor, for two years. I also wrote a letter to my grandmother, who fell ill that same year, which remained in a pillowcase until her death. then there was a long break. there are also the last letters I wrote between the ages of 36 and 38. letters I wrote to someone who never existed.

I wrote my last letter just a few nights ago. I thanked murakami. I sent it to his publisher in england by email, but I should have sent it as a real letter. I found his publisher in japan, and I will send it to them soon. maybe it will reach him, who knows. I want him to know how his writings contributed to my transformation. I would want to hear it if I were him. it makes a person happy.

the house is clean right now. it’s only 10 in the morning. it feels like the day is already over. I can hear the sound of walls collapsing inside me. not thunderously. I wouldn’t want it to be thunderous anyway. I prefer it to be gentle, calm, and quiet. I’m in no hurry anyway.

today is like that.

photo: a frame from the film “thesis”